روز جهانی حقوق بشر فرصتی برای تامل درباره وضعیت فعالان مدنی زندانی در ایران است؛ کسانی که تنها به جرم دفاع از حقوق بنیادین انسانها در حبس بهسر میبرند. خبرگزاری هرانا با انتشار فهرستی از این کنشگران، از جامعه جهانی میخواهد صدای آنان را به گوش جهانیان برساند و خواستار آزادی فوری مدافعان آزادی و عدالت شود.
روز جهانی حقوق بشر فرصتی است برای بازاندیشی درباره جایگاه مدافعان حقوق بشر و فعالان مدنی در جوامعی که حقوق بنیادین انسانها هنوز در معرض نقض ساختاری قرار دارد. این روز در تقویم جهانی یادآور اصولی است که با تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ بنیان گذاشته شد؛ اصولی که آزادی بیان، منع شکنجه، حق دادرسی عادلانه و کرامت انسانی را بهعنوان حقوق غیرقابل انکار تمامی انسانها شناسایی میکند. با وجود این، واقعیت امروز ایران نشان میدهد که فاصلهای چشمگیر میان این استانداردهای جهانی و وضعیت داخلی همچنان پابرجاست.
در ایران، بسیاری از کنشگران حقوق بشر، فعالان مدنی، صنفی، محیطزیستی و مدافعان آزادیهای بنیادین، به دلیل فعالیتهای کاملاً مسالمتآمیز و حتی در چهارچوب قوانین داخلی، با خطر بازداشت، احکام سنگین و محرومیتهای طولانیمدت مواجه میشوند. این افراد—که بخش مهمی از بافت جامعه مدنی کشور را تشکیل میدهند—در مسیر مطالبه شفافیت، عدالت و برابری، همواره با فشارهای امنیتی، محدودیتهای گسترده و نقض سیستماتیک حقوق خود روبهرو بودهاند. عمده آنان پس از محاکمات غیرعلنی، دسترسی محدود به وکیل و یا استناد به اتهامات کلی و غیرمستند، به زندان محکوم شدهاند؛ فرآیندی که نهتنها با تعهدات بینالمللی دولت ایران در تضاد است، بلکه پیامدهای عمیقی برای فضای مدنی کشور دارد. هرانا در این گزارش، فهرست بیش از ۶۱ فعال حقوق بشر و کنشگر مدنی محبوس در ایران را منتشر میکند؛ افرادی که بازداشت، محکومیت و حبس آنان تصویری آشکار از وضعیت آزادیهای بنیادی در کشور ارائه میدهد. این فهرست، نتیجه گردآوری، راستیآزمایی و مستندسازی مداوم است و تلاش میکند نمایی روشن از ابعاد مختلف نقض حقوق بشر علیه مدافعان آن را ترسیم کند. انتشار این فهرست، صرفاً معرفی اسامی نیست؛ بلکه بازگو کردن بخشی از واقعیت جامعۀ مدنی ایران است که در آن تلاش برای دفاع از حقوق انسانها میتواند به قیمت از دست رفتن آزادی، سلامت و امنیت فردی تمام شود.
